Antonio Citterio

Innovatie leidt tot nieuwe Axor Citterio C

Onlangs verscheen de collectie Axor Citterio C. Hiermee borduurt de Italiaanse architect Antonio Citterio voort op zijn tijdloze kranen-collectie uit 2001, maar een Duitse innovatie maakt de kranen nog subtieler.

Wanneer je in de jaren ’80 een douche aan probeerde te zetten in een hotel, dan was dat vaak een nachtmerrie”, vertelt de Italiaanse architect Antonio Citterio. “Je wist meestal niet op welke knop je moest drukken of in welke richting je een hendel moest bewegen. Je deed maar wat. Nu zijn we dat vergeten. Zo gewend zijn we geraakt aan design waarbij je instinctief weet wat je moet doen.”
Zachtjes tikt hij tegen de hendel van een Axor Citterio-kraan die hij rond de eeuwwisseling ontwierp voor Hansgrohe. Het is de opmaat naar zijn uitleg over zijn nieuwste kranen-collectie Axor Citterio C. Want de nieuwe collectie kan volgens de Italiaanse grootmeester alleen begrepen worden door het verleden te kennen: “Het is de uitkomst van een lange samenwerking met Hansgrohe en recente technologische innovaties in Duitsland.”
Vakblad DVW bezoekt de 75-jarige architect in Milaan in zijn zelf ontworpen kantoorpand, vlakbij de beroemde kathedraal. De boekenplank achter zijn imposante bureau telt honderden boeken. Sommige gaan over kunst, de meeste over architectuur. Zijn eigen boek staat er ook tussen. Het biedt een overzicht van een halve eeuw design, uitgebracht toen hij twee jaar geleden vijftig jaar in het vak zat.

Klaus en Phillipe 
De vele ontwerpen van hotels, woontorens, ziekenhuizen en openbare gebouwen van zijn succesvolle architectenbureau ACPV Architects, dat hij oprichtte met Patricia Viel, staan afgedrukt in andere boeken. Dit exemplaar geeft een inkijkje in zijn productdesign, een uitvloeisel van zijn werk als architect. Denk aan meubels voor B&B Italia, Vitra en Cassina. Keukens voor Arclinea. Verlichting voor Ansorg en Flos. En natuurlijk de kranen-collecties voor het merk Axor van Hansgrohe.
“Inmiddels stuurt Philippe Grohe de volledige designafdeling van Hansgrohe aan, maar toen ik zijn vader Klaus leerde kennen was Philippe nog een klein jongetje”, vertelt de Italiaanse architect. “Ik had al meermaals met producenten gepraat over kranen, maar ik was nooit overtuigd geraakt. Je moet weten dat Hansgrohe rond de eeuwwisseling een van de eersten was die hedendaagse badkamerproducten op de markt bracht. Het bedrijf had al een enorme staat van dienst, maar dit was echt het idee van Klaus. Hij was de eerste die daarin geloofde. En daarom de enige met wie ik op dit vlak samen wilde werken.”

Toen Antonio Citterio via een gemeenschappelijke relatie met Klaus Grohe in contact probeerde te komen, bleek dat Klaus Grohe zelf ook een poging had gedaan om de Italiaanse architect te ontmoeten. Het klikte en niet veel later presenteerde de Italiaan zijn eerste ideeën voor een collectie. Het ging om de collectie Axor Citterio, met vierkante kranen met aan de bovenkant een karakteristieke hendel. Het later veelvuldig gekopieerde ontwerp is nog steeds op de markt en geldt inmiddels als een design klassieker.
Logica “Nu kijkt niemand ervan op, maar toen ik deze kraan ontwierp, bestonden er geen vierkante kranen”, blikt de Italiaan terug. “Het ziet er mooi uit, maar het was vooral een functionele keuze.”

Hij pakt een blocnote van een stapeltje boeken, scheurt er een velletje af en tekent met een paar lijnen een kraan. “In het onderste gedeelte van een kraan zitten twee buizen”, legt hij uit. “Eén met warm water en één met koud water. Vervolgens worden die twee stralen gemixt door een mixer. Eenmaal gemixt stroomt het water via één buis verder, totdat het water de kraan verlaat op de juiste temperatuur. Voor zover ik weet zijn kranen altijd rond geweest. Misschien was dat vroeger eenvoudiger te produceren, maar met de hedendaagse techniek zit daar geen logica in.”

Ditmaal tekent zijn hand twee rondjes, dicht op elkaar. Even later trekt hij er een rechthoek omheen. “Twee rondjes naast elkaar komen meer in de buurt van een rechthoek dan van een cirkel. Het is logischer om de twee ronde buizen voor de mixer te omsluiten met een rechthoek. Dan neemt het minder ruimte in en kost het minder materiaal. Het uiteinde van de kraan, vanaf de mixer, zou je volgens deze logica eventueel rond kunnen maken, maar omdat je kranen van bovenaf bekijkt, voelde het destijds meer esthetisch om het platte door te voeren in het gedeelte na de mixer.”

Respect 
“Daarbij koos ik niet voor knoppen, maar voor een subtiele hendel”, vervolgt de architect. “De subtiliteit van een hendel zorgt ervoor dat je het product meer op waarde schat. Dat voeg ik toe aan al mijn producten. Ik wil niet dat mensen mijn kraan argeloos opengooien en het water met liters tegelijkertijd weg laten stromen. Liever zie ik dat ze de kraan met zorg gebruiken, hun hoofd erbij houden en het water waarderen. De ribbelige structuur van de hendel in de eerste collectie uit 2001 draagt daar ook aan bij. De ribbels verwijzen naar de klassieke aanstekers van S.T. Dupont die je veel zag in de jaren ’70 en ’80 en die je ook met respect behandelde.”
Alle latere kranen-collecties die hij voor Axor ontwierp, borduren voort op die eerste collectie uit 2001. Ze ontstonden omdat de wensen van consumenten veranderen of omdat innovatie dingen mogelijk maakte, die vroeger onmogelijk waren. Toen het idee ontstond dat je met minder water dezelfde waterbeleving kunt hebben door lucht toe te voegen, werd het ontwerp van de douche aangepast. Iets soortgelijks speelde bij de nieuwe collectie Axor Citterio C, die recent op de markt kwam.

Goede relatie 
“Onlangs is het Axor gelukt om de mixer in kranen kleiner te maken. Daardoor werd het mogelijk om de hele kraan smaller en dunner te maken. Het scheelt een paar millimeter, maar op deze schaal maakt dat een enorm verschil. Bovendien vind ik het zowel qua minimalistisch design, als vanuit het perspectief van duurzaamheid een fijne gedachte dat je niet meer materiaal gebruikt dan nodig. Daarom hebben we de originele collectie nog subtieler kunnen maken, wat resulteerde in Citterio C. Zo zie je maar: vaak zit het geheim in een goede relatie tussen ontwerper en producent.”