Esther Derkx

Draken op het toilet

Het toilet is vaak een ondergeschoven kindje, vindt Esther Derkx van Tattootoilet. Daarom maakt zij ze mooier, speelser, stoerder, met eigenzinnige bloemen, een vis of een draak.

Het Utrechtse atelier van Esther Derkx is niet groot. Twee werktafels, een keramiekoven, aan de rechtermuur rekken gevuld met bordjes, kopjes, beeldjes en schalen en links rekken met bedrukte waskommen en toiletten. Er tussenin: prototypes, proefstukjes, kleurtests. Je verwacht dit niet direct bij een kunstenaar/ontwerper van wie het werk staat in Paleis Het Loo, in het Museum of Arts and Design in New York en in winkels van Amsterdam tot Tokyo. En van wie het nieuwe werk, onder de naam Tattootoilet, is te vinden in luxe hotels, restaurants en musea.

Blauwe draak 
En je kon het ook weer wel verwachten. Want hoe bescheiden in omvang ook, het atelier is een schatkamer vol kleuren en vormen, ideeën, inspiratie en energie. Een perfecte weerspiegeling van het speelse en verrassende werk dat er bedacht en geproduceerd wordt. Het bruist er, net als de eigenares, die rondloopt en vertelt. Die terloops een kleinood van een plank pakt, een tegel, een kan, een scherf desnoods, en een verhaal begint.
“Voor deze waskom heb ik een foto genomen van een getatoeëerde huid. Die combineerde ik met de vormen van een bloem en een raster in een contrasterende kleur. Het ontwerp heb ik gemaakt voor de sanitaire ruimte in een voormalige gevangenis. Het was overigens niet mijn eerste grote sanitairopdracht. Dat is deze.” Esther Derkx tilt een waskom van de vloer met een grote blauwe draak, aangebracht als een badass tatoeage. “Ik heb hem gemaakt voor restaurant Le:en in Utrecht. Ik vond dat wel passend bij de enorme airbrush muurschildering van een draak die er in de eetzaal hangt.”

Hergebruik 
Om bij het begin te beginnen: Esther Derkx is bekend geworden met haar gerecycled en met eigenzinnige prints bedrukt serviesgoed. “Na mijn opleiding aan de HKU heb ik een jaar gewerkt in een pottenbakkerij en een jaar in een zeefdrukkerij. Ik hou van hergebruik en van tweedehands keramiek en ik wilde onderzoeken of ik bestaande borden en kopjes, waar al een decoratie op zit, nogmaals kon bedrukken en bakken. Ik ben gaan experimenteren met keramische transfers en de temperatuur in mijn keramiekoven. Mijn eerste werk maakte ik met zeefdrukken op gegomd papier. Later ben ik gaan werken met prints die ik op mijn computer ontwerp.
Mijn serviesgoed bedruk ik het liefst met mensfiguren. Ze bewegen als het ware tussen de bestaande decoraties, ze kunnen een bloemetje vastpakken met hun hand. Er gebeurt iets. Daar hou ik van. Deze serie bloemenborden bijvoorbeeld heb ik bewerkt met foto’s van mensen die yoga-oefeningen doen. Yoga-oefeningen zijn niet bedoeld om sexy te zijn. De bloemetjes op de achtergrond maken het sexy.”

Rondingen 
Haar werk sloeg aan, in binnen- en buitenland. Vele opdrachten volgden, waaronder die van restaurant Le:en: wastafels en toiletpotten. Derkx: “Wastafels en toiletten hebben vaak een ronde, glooiende vorm, een beetje als een menselijk lichaam. Die vrágen bijna om een mooie tatoeage die die rondingen volgt.”
De naam Tattootoilet werd geboren en Esther Derkx ging aan de slag voor onder meer het Gorcums Museum, waar zij drie verschillende toiletruimtes inrichtte met zelfbedrukte tegels en sanitair. “Ik heb me laten inspireren door de historische verhalen en legendes uit het museum. Vissen, vergezichten, een zwaan, Hugo de Groot die verstoppertje speelt achter een spiegel, en dat gecombineerd met kleurrijke rasters. Door rasters ten opzichte van elkaar te verdraaien ontstaan mooie effecten. Mijn ontwerpen moeten prikkelen, ze bevatten vaak een knipoog naar het verleden, en ik houd van tegenstellingen.”
Een volgende grote opdrachtgever was Hotel Venlo, waarvoor ze niet alleen het sanitair verzorgde, maar ook een paar grote kunstwerken maakte, samengesteld uit oude serviezen van het hotel.
Inmiddels heeft Tattootoilet een uitgebreide collectie met ontwerpen voor sanitair, waaronder de Delftsblauwe ‘Dragon’, een zwart ‘Koikarper’-motief, kleurige ‘Bossages’ en verschillende vogel- en bloemenmotieven. Allemaal met die typische Esther Derkx-handtekening: mooi, sierlijk, maar ergens schuurt het een beetje. “Het moet net een beetje uit het lood staan. Er moeten dingen bewegen, spontaan ontstaan. Dan krijgt het ontwerp betekenis.”

SaphirKeramik 
Klanten, over het algemeen particulieren en interieurarchitecten, kunnen één van de motieven kiezen en een toilet of wastafel aandragen, die Esther Derkx prepareert en bakt in haar eigen oven. “De motieven kan ik desgewenst in kleur en grootte aanpassen. En ik bewerk zowel nieuwe als tweedehands wastafels.” Ook verkoopt ze kant en klare producten via haar winkel op haar eigen website. “Nieuwe producten post ik op Instagram en Pinterest. Daar krijg ik veel reacties op. Via Instagram ben ik ook in contact gekomen met Laufen trouwens.”
Sinds de opening, eind vorig jaar, staan er twee wastafels van Tattootoilet opgesteld in de vernieuwde showroom van Laufen in Houten. Een ronde waskom in SaphirKeramik met daarop een Blue Nature-motief en een rechthoekige waskom, eveneens in SaphirKeramik, met Bossages, in roodbruin en groen.

Kunstwerken Esther Derkx: “Voor een prachtig grachtenpand in Amsterdam had ik een wastafel van Laufen bedrukt. Een foto daarvan plaatste ik op Instagram. Direct kreeg ik een reactie van de mensen van Laufen: ze waren erg geïnteresseerd in mijn kunstwerken op hun hoogwaardig sanitair. Ik ben heel blij met deze samenwerking. Ik heb een voorliefde voor het werken met tweedehands materiaal. Maar er is een enorm verschil in kwaliteit tussen ‘gewoon’ en premium keramiek. Bij het sanitair van Laufen, zeker het SaphirKeramik, zie ik het aan de manier waarop het glazuur van mijn prints er tijdens het bakken in ‘zinkt’. En ik zie het aan de kleur. Hoe hoger de kwaliteit, hoe meer die dekt. Dat is heel fijn werken. Materiaal van mindere kwaliteit is over het algemeen wat transparanter en kleurt daardoor minder mooi.”

Interieurarchitecten De opstelling van Tattootoilet bij Laufen heeft veel teweeggebracht.
“Ik heb veel positieve reacties gekregen van interieur-architecten. En dat is precies waar ik op hoopte. Tot voor kort richtte ik me voornamelijk op de particuliere markt. Maar ik kijk er naar uit om meer samen te werken met professionele partijen aan bijzondere projecten. Komend najaar presenteer ik ook mijn nieuwste Tattootoilet-ontwerp op een Laufen-event. Ik sta open voor ideeën en denk graag mee over het creëren van een opvallend en uniek vormgegeven toilet. Bij partijen van meer dan enkele tientallen kan ik het productiewerk uitbesteden. Het toilet is vaak een ondergeschoven kindje. Daarom vind ik het juist leuk om hier een onverwachte draai aan te geven door toevoeging van kleuren en patronen. Ik kan daar heel gelukkig van worden.”