Henning Rieseler / Studio F. A. Porsche

Een weidse blik voor Klafs

Bij Studio F. A. Porsche ontwerpen ze bij voorkeur producten die ze niet eerder hebben ontworpen. Denk aan trams, filterkoffiezetapparaten of oplaadstations voor auto’s. Voor Klafs verdiepte de designstudio zich voor het eerst in de sauna.

Ferdinand Alexander Porsche ontwierp begin jaren ’60 de Porsche 911. Het model geldt nog altijd als de bekendste sportwagen van de Duitse autoproducent en daarmee tot een van de meest bekende sportauto’s aller tijden. Behalve deze iconische auto liet de kleinzoon van de Porsche-oprichter nog iets anders na: een designstudio. Onder de naam Studio F. A. Porsche ontwerpt de studio al decennialang zeer uiteenlopende producten.
Een van de laatste ontwerpen is de S11-sauna van het Duitse Klafs. Wie plaatsneemt op de zwevende banken belandt in een andere wereld. Zacht kwetterende vogels, het geritsel van bladeren, een subtiel pianoakkoordje. Als je je ogen sluit en heropent, merk je dat het licht is veranderd van licht- naar donkergroen. Maar wie ze openhoudt, neemt de schommelingen van kleuren en sferen nauwelijks waar.
“We willen alle menselijke zintuigen prikkelen”, vertelt design director Henning Rieseler van
Studio F. A. Porsche. “Bij sauna’s denken mensen aan warmte, maar licht en geluid zijn minstens zo
belangrijk voor de beleving. Daarom heeft de sauna vijf licht- en geluidceremonies, met ieder een eigen sfeer. Van een rustgevende boswandeling tot een golvende magische zee. En van absolute geborgenheid tot de ervaring van herboren ontwaken. Iedere ceremonie duurt vijftien minuten; de ideale lengte voor een saunabeleving.”

Japanse washi
De voorgevel van de sauna is van glas, de overige wanden bestaan uit schuine lamellen van hemlock hout, met daarachter washi-papier, dat vroeger werd gebruik als scheidingswanden in Japanse woningen. Het papier, dat bestand is tegen vocht en hoge temperaturen, verzacht het licht dat uit onzichtbare ledpanelen komt. Alle lichtpanelen staan met elkaar in verbinding, wat zorgt voor de subtiele lichtovergangen.
“Thuissauna’s voelen vaak benauwd”, vindt de design director. “Daarom hebben we geprobeerd om de illusie van een eindeloos uitzicht te creëren, een gevoel van ruimte. De schuine, horizontale lamellen met daarachter diffuus licht zorgen voor weidsheid, terwijl de ronde hoeken spelen met het idee van oneindigheid.”
Het rvs-plakkaat op één van de onderste lamellen verraadt dat het om een gelimiteerde oplage gaat.
Van dit type sauna worden er maximaal 999 geproduceerd. Bij Klafs verwachten ze dat de meesten worden verkocht als inbouwmodel, maar de S11 is ook vrijstaand verkrijgbaar, met een voor sauna’s ongebruikelijk champagnekleurig pantser.
“Het was een van de moeilijkste keuzes”, blikt Rieseler terug. “Studio F. A. Porsche maakt graag iconisch design. Dingen waar je niet omheen kunt. Soms zelfs ronduit luid. Maar dit conflicteert met sauna’s die juist dienen om te relaxen. Daarom hebben we gekozen voor een ingetogen design statement. Uniek, maar niet luid. Boordevol techniek, maar zonder dat de gebruiker dit ziet of ervaart.”

Roulerende teams 
Rieseler werkt al bijna zijn hele leven voor de designstudio en geldt als een van de drijvende krachten. Zijn evenknie Tobias Hüttl is verantwoordelijk voor de producten die onder het merk Porsche Design op de markt komen. Het gaat om luxe accessoires en mode zoals zonnebrillen, horloges en kleding, maar ook om fietsen en elektronica. Rieseler zelf is verantwoordelijk voor de ontwerpen voor andere merken. Denk aan de Qatego-serie voor Duravit, het zilveren filterkoffiezetapparaat voor Siemens of het beeldbepalende bierkrat van Veltins.
Enkele collega’s werken vanuit Los Angeles en Shanghai, maar de meeste van de 28 medewerkers werken in Berlijn, Ludwigsburg en het Oostenrijkse hoofdkantoor in Zell am See. De ontwerpers rouleren continu tussen het team van Rieseler en zijn evenknie. Het ene moment brainstormen ze met collega’s uit Duitsland, een paar weken later vormen ze een team met collega’s uit Oostenrijk.
Volgens Rieseler komen deze wisselingen het ontwerpproces ten goede: “Binnen mijn team ontwerpen we vaak producten die we niet eerder hebben ontworpen. Daardoor kijken we met de ogen van een consument. Om optimaal gebruik te maken van deze positie trekken we ons na de briefing terug om in teams van drie of vier ontwerpers te brainstormen zonder inmenging van de klant of partner. De beste ideeën presenteren we. Pas daarna volgt een hechte samenwerking.”
Een enkele keer stuurt de design director een discussie in de richting van zijn eigen idee of ontwerpt hij zelf, maar bij voorkeur neemt hij de rol aan van supervisor. Als inspirator en moderator weegt en stuurt hij de concepten van zijn ontwerpers: “Ik laat me graag verrassen door ideeën van collega’s.”

Unieke positie
Toen Ferdinand Alexander Porsche begin jaren ’60 de iconische Porsche 911 ontwierp, was hij in dienst van het familiebedrijf. Hij gaf leiding aan het designteam van de autofabriek. Maar in de jaren ’70 legde de familie het dagelijkse bestuur in handen van externen. Ferdinand Alexander nam zitting in de raad van toezicht, maar stopte als hoofdontwerper. In plaats daarvan startte hij de designstudio.
“Lange tijd stond de designstudio van Ferdinand Alexander volledig op zichzelf”, vertelt Henning Rieseler. “Maar sinds een jaar of achttien vallen we weer onder de Porsche Group, waartoe ook het automerk behoort. Onze studio ontwerpt zelf geen auto’s maar we wisselen wel kennis uit met de designers van de auto-tak. Daarnaast geeft de naam Porsche ons een bijzondere reputatie. Hij verschaft ons een unieke positie ten opzichte van andere designbureaus.”
Met zulke korte lijnen ligt het voor de hand dat de huidige design director ooit in de voetsporen van F. A. Porsche zal treden door een auto te ontwerpen, maar Rieseler ontkent dit hoofdschuddend: “Die droom heb ik allerminst. Ik word vooral enthousiast van cliënten die vragen om producten waarvan ik nooit had verwacht ze ooit te ontwerpen. Ik word graag geboeid door het onverwachte.”